مقاله

این احتضار است نه اقتدار

الاهه بقراط

• مقایسه شرایط کنونی با شرایط دوران اصلاحات خاتمی و مقایسه موقعیت کروبی و موسوی با وی نشان می دهد اگر خاتمی که در آن دوران عمده ترین نهادهای حکومتی زیر تأثیر او بودند، بر اساس قدرت قانونی خویش در همان حدی که امروز موسوی و کروبی از قانون اساسی رژیم انتظار دارند، ایستادگی سازمان یافته می کرد، امروز نظام اش و یارانش به چنین شرایطی دچار نشده بودند. موسوی و کروبی باید از آن عدم ایستادگی و وادادن بیاموزند. حضور مداوم مردمی که حاضر نشدند مانند «انتخابات» 76 و 80 و 84 به خانه های خود بروند تا «سران» برای حقوق آنها اقدام کنند، بخت و فرصت مناسب تری را در اختیار این دو نفر نهاده است که بر خلاف خاتمی خارج از دایره قدرت قرار دارند.

*****

در نخستین سالگرد دهمین انتخابات غیرآزاد ریاست جمهوری که به تقلب گسترده و باورنکردنی نیز آراسته شده بود، و در اثبات این نکته که در جمهوری اسلامی رأی مردم فقط زمانی «میزان» است که به جمهوری اسلامی و انتصاب های آن رأی دهند، یک بار دیگر به روشنی نشان داده شد تا زمانی که حکومت، نیروهای امنیتی و نظامی خود را از چندین روز پیش و به طور چشم گیر در خیابان ها علیه مردم بسیج می کند، یعنی مردم حضور مقتدر و مؤثر در خیابان  دارند و رژیم از سایه آنها نیز می ترسد. این صحنه تاریخی که از تقریبا آغاز قرن بیستم تا به امروز در کشورهای مختلف تکرار شده است ، همواره احتضار یک رژیم را نوید داده است.

سرکوب و نبرد مضاعف

هنگامی که سیدعلی خامنه ای رهبر سیاسی و مذهبی جمهوری اسلامی، سال 89 را سال «کار مضاعف و همت مضاعف» اعلام کرد، از همان آغاز با توجه به نبرد نابرابری که بین نیروهای سرکوب و مردم جریان دارد، هم مورد استفاده کنایه آمیز قرار گرفت و هم در شعارهای تظاهرات به کار گرفته شد. «همت مضاعف» به همت در مبارزه مداوم و پایدار علیه رژیم تعبیر شد و  دانشجویان نیز شعار دادند: نبرد با دیکتاتور کار مضاعف ماست! و همه منتظر ماندند تا خرداد از راه برسد.

فکر می کنید اگر وزارت کشور به فرض محال برای تظاهرات 22 خرداد مجوز صادر می کرد، به تظاهرکنندگان حمله نمی شد؟ آیا نیروهای انتظامی مانند آنچه در جوامع باز معمول است، به محافظت از تظاهرکنندگان می پرداختند و هر حمله کننده ای را از صف تظاهرکنندگان دور کرده و یا در صورت لزوم بازداشت می کردند؟ نه، در نظامی که بر سر مقام ریاست جمهوری اش به دلیل تقلب و تا حد عدم مشروعیت، اختلاف نظر وجود دارد، در نظامی که یک ارتش متعارف دارد که کسی نمی داند چقدر مجهز است، یک ارتش غیرمتعارف به نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دارد که در حد اعلا مجهز است، یک لشگر شبه نظامی به نام بسیج دارد که چه بسا به اندازه ارتش متعارف اش مجهز باشد، یک دستگاه اطلاعاتی و امنیتی عریض و طویل دارد که عملیاتش از ترور تا تجاوز را شامل می شود و اخیرا کار اعتراف گیری و مصاحبه های تلویزیونی مفتضحانه را مانند اسلاف خود در کشورهای بلوک شرق به مسائل خصوصی خانواده ها و اندرونی مردم کشانده است، و یک عده اراذل و اوباش سازمان یافته هم دارد به نام سربازان گمنام امان زمان و لباس شخصی ها، آری، چنین نظامی هرگز حتی سکوت را نیز تحمل نخواهد کرد.

به همان اندازه که موسوی و کروبی اطمینان داشتند مجوزی در کار نخواهد بود، به همان اندازه حکومت مطمئن بود این راهپیمایی سکوت بلندتر از هر فریادی خواهد شد و به همان اندازه نیز مردم مطمئن بودند با مجوز یا بدون مجوز و با وجود «سرکوب مضاعف» آنها نیز «نبرد مضاعف» خود را از پشت بام تا خیابان پیش خواهند برد. این در حالیست که حکومت از یک سال پیش به این سو، حتی با تحمل هزینه های گزاف و تطمیع کسانی که حتی با آب میوه پاکتی «ساندیس» حاضرند به سود هر کسی شعار بدهند و خشونت بورزند، نتوانسته است یک تظاهرات چشم گیر در دفاع از آنچه برگزار کند که مدعی است 85 درصد در «انتخابات» 88 یک بار دیگر آن را تأیید کرده اند: نظام جمهوری اسلامی!

نفرت و ریزش مضاعف

این لشگرکشی اما تا ابد نمی تواند ادامه پیدا کند. انباشته شدن نفرت در مخالفان و معترضان حکومت از یک سو، و ریزش نیروهای رژیم از سوی دیگر، بیش از پیش بر اختلافات درونی آن دامن می زند. فشار همه جانبه ای که از سوی جامعه جهانی به ویژه با  تحریم های جدید بر حکومت وارد می شود، شکاف درون حکومت را به دلیل تنگ شدن دست و بال آن در بذل و بخشش های همیشگی، به بدنه آن منتقل می کند.

ادامه امتناع از سوی حکومت در برابر خواست های مردم، هر بار بیش از پیش ثابت می کند که توازن قدرت بین رژیم و مخالفانش به شدت تغییر کرده است. هم حکومت، هم مردم و هم آقایان موسوی و کروبی به عنوان معترضان همراه مردم، می دانند که این وضعیت نمی تواند مدتی طولانی ادامه پیدا کند. با این همه همواره برای حرکت به پیش باید نگاهی به گذشته نه چندان دور انداخت.

مقایسه شرایط کنونی با شرایط دوران اصلاحات محمد خاتمی و هم چنین مقایسه موقعیت کروبی و موسوی با وی نشان می دهد اگر خاتمی که در آن دوران به هر حال عمده ترین نهادهای حکومتی اگرچه نه به فرمان او، لیکن عمدتا زیر تأثیر او بودند (به یاد بیاوریم که حتی اطلاعاتی ها نیز اصلاح طلب شده بودند و سفیر به این سو و آن سو می فرستادند تا ایرانیان مخالف خارج از کشور را تشویق کنند که به کشور بازگردند) از همان قدرت قانونی خویش به اندازه کافی، یعنی در همان حدی که امروز موسوی و کروبی از قانون اساسی نظام شان انتظار دارند، و با تکیه بر پشتیبانی آرای میلیونی مردم ایستادگی سازمان یافته می کرد، امروز نظام اش و یارانش به چنین شرایطی دچار نشده بودند. خاتمی اما با داشتن آن همه امکانات، از جمله پشتیبانی گسترده بین المللی، راه را در عمل برای قبضه قدرت از سوی رقبای امنیتی و نظامی (سپاه پاسداران و نه ارتش) به اصطلاح اصلاحات هموار ساخت. از آن عدم ایستادگی و وادادن باید آموخت. از پذیرفتن مقام ریاست جمهوری تا حد «تدارکاتچی» و عدم مقاومت در برابر فشار باید آموخت. موسوی و کروبی باید از آن بیاموزند.

در عین حال، امروز موسوی و کروبی بدون آن امکانات و در شرایطی به مراتب سخت تر، همان خواست هایی  را مطرح می کنند که در دوم خرداد سال 76 مردم به امید دستیبابی به آنها خاتمی را به ریاست جمهوری رساندند.  موسوی و کروبی اما مانند خاتمی رییس جمهوری اسلامی نیستند. در عین دلبستگی به این  نظام، معترض اند. آنها می بینند که با ادامه این وضعیت، ممکن است کل نظام از دست برود. لیکن حضور و اعتراض  مداوم مردم که حاضر نشدند، ازجمله با لغو تظاهرات در سال گذشته، مانند «انتخابات» 76 و 80 و 84 به خانه های خود بروند تا «سران» برای حقوق آنها اقدام کنند، بخت و فرصت مناسب تری را در اختیار این دو نفر که خارج از قدرت متعارف قرار دارند، نسبت به خاتمی نهاده است که در رأس قوه مجریه و درون دستگاه قدرت قرار داشت. با این همه گمان نمی رود کسی در این واقعیت تردید داشته باشد که مردم هم از نظر مطالبات و هم از نظر اقدام، از موسوی و کروبی بسی جلوتر هستند.

امروز نشانه های داخلی و خارجی احتضار رژیم به مراتب بیش از یک سال پیش که مردم به خیابان ریختند، هویداست. مردم این را از پایداری خود و از پیام های همراهی و همدلی که از خارج می رسد، از جمله قطعنامه چهارم تحریم و پیام پشتیبانی اوباما رییس جمهوری آمریکا و اینکه وی دیگر کشورها را فرا خوانده است تا از مبارزه آزادی خواهانه مردم ایران پشتیبانی کنند، دریافته اند. این را کسانی از درون رژیم که از آن روی برگردانده و به مردم می پیوندند، دریافته اند. من فکر می کنم آقایان موسوی و کروبی نیز بر این موضوع آگاهی یافته اند. سخنان آنها در کنفرانس مجازی که با شرکت نمایندگان برخی از سایت های اصلاح طلب در 18 خرداد برگزار و شب 22 خرداد منتشر شد، با وجود تناقضاتی که در آن وجود دارد، نشانگر این آگاهی است. اعتقاد آنها به اینکه جنبش مردم به پیروزی خواهد رسید و تأکید آنها بر «حضور قدرتمند» مردم در صحنه تا حد «تغییر حکومت به نفع خویش» نشانگر آن است که آنها تا به امروز توانسته اند خود را با حرکت مردم و مطالبات آنها تطبیق دهند.  آنها قطعا قصد تغییر رژیم را ندارند. لیکن موقعیت این رژیم به دلیل عملکردهای خودش، آن هم نه با انتخاب احمدی نژاد، بلکه از همان آغاز تأسیس اش در 12 فروردین 1358 آن را به مرحله ای رسانده است که امروز دیگر هر گونه اقدام برای اصلاح آن، خواه ناخواه به تغییر آن می انجامد.

تفنگ ات را زمین بگذار!

امروز موج مهاجرت بار دیگر هزاران ایرانی مخالف و معترض را راهی آن سوی مرزهای کشور کرده است و خطر شکنجه و مرگ، صدها زندانی مخالف را که با هر اعتراضی بر شمار آنها افزوده می شود، تهدید می کند. گمان می رود بهترین حالت هم برای حکومت و هم مردم این باشد که رژیم تا دندان مسلح، تفنگ خویش را زمین بگذارد و حاکمیت مردم را که از آنها دزدیده است به آنها برگرداند. این گمان اما بسی آرمانی و دور از دست به نظر می رسد زیرا رژیم ایران هرگز چنین عقلانیتی را از خود نشان نداده است. با این همه من نمی توانم یک بار دیگر احترام بی پایان خود را نسبت به هنرمندی بیان نکنم که بیش از هر سیاستمدار دیگری نزدیک به مردم و دل آنها سخن گفته است. وی روز 22 خرداد در گفتگو با فرستنده تلویزیونی سی ان ان گفت:

«هنر در ذات یک نوع اعتراض است. و این است که حکومت ها موقعی که هنر پا به عرصه تقابل می گذارد، از آن وحشت دارند. و  من به آن اجازه نمی دهم که از ابزار من علیه خود من استفاده کند و این بود که من اعتراض کردم و گفتم شما حق ندارید چنین کاری بکنید.  این [آوازها] مال این زمان نیست. مال یک زمان دیگری بوده. اگر لازم بود برای این زمان چیزی بخوانم، می خوانم، که خواندم: تفنگ ات را زمین بگذار!»

وی سپس افزود: «با مردم نمی شود هرز رفتار کرد. با مردم باید حرف زد. وقتی که مرور می کنم، می بینم که حتی یک هفته نبوده که من در این سی و یک سال احساس خوشحالی بکنم که در چنین شرایطی زندگی می کنم. حتی یک روزش هم برایم پیش نیامده. همیشه آن سایه تلخ مرا آزار داده. من هر جای دنیا بروم، وقتی می بینم که مردم شاد و خوشحالند آنقدر دوست دارم و خوشم می آید. این به من لذت می دهد.» شجریان در اینجا با غمی پنهان نکردنی و سکوت متناوب می افزاید: «اما وای به آن روزی که در مملکت خودم ببینم که یک روزی یک زنی که فرض کنید پشتیبان ندارد، کنار خیابان نشسته و دارد سیگار می فروشد.» و سرتکان می دهد: «این چیزها را من نمی توانم ببینم» و دستها را جلوی چشمانش می گیرد که موج اشک از آن جاریست.

این اشک، اقتدار است. اقتدار مردم و هنرمندشان. هنرمندی که جز آواز خود، سلاحی ندارد و مردمی که جز اراده و آگاهی برای به دست آوردن حقوق و آزادی خود به چیز دیگری مسلح نیست.  آنچه اما در خیابان های ایران جاریست، احتضار است. احتضار رژیمی که به هیچ وجه قصد ندارد تفنگ اش را زمین بگذارد. آیا این حکایت تکراری تاریخ نیست که در این نبرد نابرابر، همواره مردم پیروز بوده اند؟!

23 خرداد 89

| © 2010 | | alefbe - journalist | | berlin | | germany |